Planificador de tarefas: cron

Chronos esperando no Cemiterio Monumental Xenovés de Staglieno.

Para programar/planificar tarefas con certa periodicidade ou en certas datas en GNU/Linux úsase o servizo cron. O nome de cron vén do grego Chronos.

Introdución

Cron é un servizo que corre en segundo plano e que executa tarefas cada certo tempo (/etc/init.d/cron).

Cron le ficheiros chamados crontab (CRON TABle), nos que se almacenan as tarefas a executar e cando se deben executar.

Cada usuario pode ter o seu propio ficheiro crontab, onde pode especificar as accións que desexa levar a cabo e as veces que deberían ser executadas. Ollo!!! as accións que se especifiquen levaranse a acabo se o usuario ten permisos para realizalas e se ten permitido ter un ficheiro crontab (Por defecto todo usuario ten dereito).
- Se o usuario non está logueado realizaranse igualmente as tarefas especificadas no seu ficheiro crontab.
- Os ficheiros crontab de cada usuario almacénase en /var/spool/cron/crontabs/<nome de usuario> .
- Existe, tamén, un ficheiro crontab do sistema, este almacénase en /etc/crontab. Nel, ao igual que nos outros, indícanse as tarefas a realizar, cando executalas e usuario que as debe executar.

Os usuarios que poden, ou non, executar tarefas programadas están nas seguintes listas:
- /etc/cron.allow (permitir)
- /etc/cron.deny (denegar)
- Estes dous ficheiros non existen inicialmente nun sistema Debian, por tanto todo usuario pode executar tarefas programadas. Tan pronto como exista un deses ficheiro aplícase a permisión/denegación:
  - Existe /etc/cron.allow e non /etc/cron.deny: só poden executar cron os usuarios que estean no ficheiro cron.allow.
  - Existe /etc/cron.deny e non /etc/cron.allow: só poden executar cron os usuarios que NON estean no ficheiro cron.deny.
  - Non existe ningún: todo usuario pode executar cron.

No directorio /etc/cron.d/ pódese almacenar ficheiros tipo crontab co mesmo formato quen ten o ficheiro /etc/crontab. É máis aconsellable crear crontabs en /etc/cron.d/ que modificar o ficheiro /etc/crontab, porque este pode ser modificado cando se realicen actualizacións de cron.

Se está instalada a utilidade anacron executaranse tódalas tarefas almacenadas en: /etc/cron.hourly, /etc/cron.dayly, /etc/cron.weekly e /etc/cron.monthly. A diferenza de cron, se o ordenador estivo a apagado, ao acender mira se algunha tarefa deses directorios non foi executada no seu momento e procede con ela.

O servizo de cron cada minuto revisa o ficheiro /etc/crontab e o contido das carpetas /var/spool/cron/crontabs, /etc/cron.hourly, /etc/cron.dayly, /etc/cron.weekly, /etc/cron.monthly e /etc/cron.d e se hai cambios, estes son cargados en memoria. Por iso, non é preciso reiniciar o servizo de cron cada vez que se modifique un ficheiro crontab.

TAMÉN PODES VER...

Pódese atopar axuda en:

man cron
man crontab (axuda do comando).
man 5 crontab (axuda do formato do ficheiro).

Estrutura dos ficheiros crontab

Cada ficheiro crontab, ben do usuario ou ben do sistema, ten a maior parte das veces unha estrutura interna como a que segue:

# m h dom mon dow user    command
m:   minutos             0-59 
h:   hora                0-23
dom: día do mes          1-31
mon: mes                 1-12 (ou 3 primeiras letras do nome)
dow: día da semana:      0-7  (0 ou 7 é Domingo,  ou 3 primeiras letras do nome)
user: usuario que executa o comando: non existe nos crontab de usuario (/var/spool/cron/crontabs/<nome usuario>).
Si existe no crontab do sistema (/etc/crontab).
command: comando a executar.

A seguinte imaxe pode clarificar un chisco máis a estrutura e os posibles valores:

Imaxe tomada de http://www.linuxconfig.org

Neste caso, esta sería a configuración do crontab do sistema (/etc/crontab), pois ten o campo usuario.

Notar que cando se indica un asterisco (*) o campo toma todos os valores do rango, do primeiro ao último.

Están permitidas listas (usar comas ,), rangos (usar guións -) ou saltos (usar barra /) de números en cada un dos campos. Exemplos para o campo minutos:
- 1,5,7,20: a tarefa executarase neses minutos.
- 0-5: a tarefa executarase cada minuto, dende o minuto 0 ate o 5, ambos inclusive.
- 0-6, 10-13,40: combinación dos 2 anteriores.
- */15: a tarefa executarase cada 15 minutos.
- 0,15,30,45: fai o mesmo que o anterior.
- 0-11/2: a tarefa executarase cada 2 minutos dende o minuto 0 ó 10 (incluídos).
- 0,2,4,6,8,10: fai o mesmo que anterior liña.

Observar que o campo día está determinado por dous campos: dom (día do mes) e dow (día da semana). Se os dous teñen valor, o comando executarase cando CALQUERA dos campos coincidan co momento correcto. Exemplo:

# m  h dom  mon dow command
  30 4 1,15  *   5  comando

O comando executárase ás 4:30 am, os días 1 e 15 de cada mes ou calquera venres á mesma hora.

No canto dos cinco primeiros campos pode aparecer unha das 8 cadeas especiais:

     cadea      significado                                m h dom mon down
     ------     -----------------------------------------------------------
     @reboot    Executar unha vez ó iniciar.
     @yearly    Executar unha vez ó ano, o 01/01/ano.=    “0 0 1   1   *".
     @annually  O mesmo que @yearly.
     @monthly   Executar unha vez ó mes, o 01/mes/ano.=   "0 0 1   *   *".
     @weekly    Executar unha vez á semana, o Domingo.=   "0 0 *   *   0".
     @daily     Executar unha vez ó día, ás 12 da noite.= "0 0 *   *   *".
     @midnight  O mesmo que @daily.
     @hourly    Executar cada hora en punto.= 		  "0 * *   *   *".

Envío de correo

cron envía ao usuario dono da tarefa (root@localhost, usuario@localhost) que se executa programadamente un correo coa saída da tarefa ou dos comandos da tarefa, se teñen. Para que se poida facer o envío do correo hai que ter instalada unha utilidade de mail.

cron envia o correo ao dono da tarefa, coa saída desta, ou a quen se especifique no parámetro MAILTO do ficheiro crontab.

Que facer no caso de ter unha utilidade de mail e non se desexa que cron estea enviando unha mensaxe de correo coa saída da tarefa cada vez que se executa?:
- comando &> /dev/null ou comando > /dev/null 2>&1: envía a saída do comando/erros a /dev/null.
- comando >> ruta/saida.txt 2>&1: envía a saída do comando/erros ó ficheiro saida.txt
- MAILTO=””: definir o parámetro do ficheiro crontab a nada, e enviaráselle o correo á ninguén.

Variables de entorno

Algunhas variables de entorno son iniciadas polo servizo cron. Cando se lanza unha tarefa programada estes son os seus valores por defecto.
- HOME= colle o valor do ficheiro /etc/passwd do dono do crontab.
- LOGNAME= colle o valor do ficheiro /etc/passwd do dono do crontab.
- PATH=/usr/bin:/bin
- SHELL=/bin/sh

Estes valores poden ser modificados ao inicio dun ficheiro crontab. E poden ser definidas outras novas variables, como: LANG, que por defecto é inglés. Se se desexase que a locale estivese en galego, indicar ao inicio do crontab:

LANG=gl_ES.UTF-8

Exemplos de ficheiros crontab

Antes de entrar en materia e realizar tarefas programadas véxanse algúns exemplos destas. Ao final destes exemplos creranse varias tarefas programadas.

Exemplo de Ficheiro crontab dun usuario: /var/spool/cron/crontabs/<usuario>:

 # Un ficheiro de usuario debe ser editado co comando crontab, logo verase.
  
 #Usar /bin/bash para executar os comandos, no canto do shell por defecto: /bin/sh
 SHELL=/bin/bash
 #
 # Enviar un correo, se estivera configurado, coa saída dos comandos a tres
 # usuarios, o último é un usuario local. Non importa que sexa o dono do crontab
 MAILTO=usuario@edu.xunta.es, user@gmail.com, usuario_local
 
 
 # Executa o script ''"diario.job"'', tódolos días, cada 5 minutos, despois da media
 # noite. A súa saída non é enviada ó correo senón que se envía ó ficheiro
 # saida.txt
   5 0 * * *       $HOME/bin/diario.job >> $HOME/saida.txt 2>&1
  
 
 # Execútase a tarefa monthly ás 2:15pm do primeiro de cada mes, e envíase un
 # correo coa súa saída ós tres destinatarios de MAILTO.
   15 14 1 * *     $HOME/bin/monthly
  
 
 # 
 # Enviar un corre a xose as 10 pm ós días de semana:
   0 22 * * 1-5    mail -s "Son as 10pm" xose%Xose,%%Onde están os nenos?%
 
 
 # Envía a saída do comando echo ós tres de MAILTO, tódolos días, cada 2 horas,
 # 23 minutos despois da hora.
  23 0-23/2 * * * echo "run 23 minutes after midn, 2am, 4am ..., everyday"
 
 
 # Envía a saída do comando echo ós tres de MAILTO, cada domingo ás 4:05 am.
 # 23 minutos despois da hora.
   5 4 * * sun     echo "run at 5 after 4 every sunday"
 
 
 # Envía o erro da saída do comando mkdir /u  ós tres de MAILTO, cada minuto.
 # Un usuario calquera non ten, por defecto, permisos para crear na raíz.
 # A mensaxe que enviaría sería algo como isto:
 #         mkdir: non se pode crear o directorio "/u": Permission denied
    * * * * *  mkdir /u

Exemplo de Ficheiro crontab de sistema: /etc/crontab:

 # Este ficheiro, ao igual que os crontabs que se creen dentro de /etc/cron.d/,
 # ten un campo de usuario, que indica que usuario executa ese comando.
  
 # Este ficheiro ou os crontabs de /etc/cron.d/ edítanse á man sen usuar o
 # comando crontab, como se verá máis adiante.
 
 # Non se recomenda que se modifique o ficheiro /etc/crontab, pois se se
 # actualiza o cron, pode ser que se actualice este ficheiro. Para tarefas
 # programadas do sistema créense ficheiros crontabs en /etc/cron.d/
 
 # Este é o contido real de /etc/crontab.
 #Definición de variables de entorno.
 SHELL=/bin/sh
 PATH=/usr/local/sbin:/usr/local/bin:/sbin:/bin:/usr/sbin:/usr/bin
 
 # run-parts: executa programas ou scripts dun directorio.
 # m h dom mon dow user	command
 
   17 *	* * *	root    cd / && run-parts --report /etc/cron.hourly
 # Comproba se existe o comando '''anacron''' run
   25 6	* * *	root	test -x /usr/sbin/anacron || ( cd / && run-parts --report /etc/cron.daily )
   47 6	* * 7	root	test -x /usr/sbin/anacron || ( cd / && run-parts --report /etc/cron.weekly )
   52 6	1 * *	root	test -x /usr/sbin/anacron || ( cd / && run-parts --report /etc/cron.monthly )
 
 
 # A modo de exemplo vaise engadir unha entrada neste ficheiro, cousa non
 # aconsellable, é mellor crear un ficheiro tipo crontab en /etc/cron.d/
 
 MAILTO=usuario@edu.xunta.es, user@gmail.com, usuario_local

 # Envía a saída do comando (o espazo que consumen as carpetas persoais dos
 # usuarios LDAP) ós tres de MAILTO. Ás 2am de cada día.
   * 2 * * * root du -h --max-depth=1 /home/iescalquera

Crear tarefas programadas: liña comandos

Vistos os exemplos anteriores vanse realizar varias tarefas programadas en dserver00.

Tarefas programadas de usuarios

Usar o comando crontab:

crontab [-u usuario] { -e | -l | -r }

# Parámetros
# -u: para editar o crontab dun usuario distinto ó actual.
# -e: edita o ficheiro crontab de usuario
# -l: lista o ficheiro crontab de usuario
# -r: borra o ficheiro crontab de usuarios

A miña primeira tarefa programada:

Crear unha tarefa programada que cada minuto escriba nun ficheiro o nome do usuario, o seu home, e a data completa.

En dserver00, entramos co usuario administrador ou nos pasamos a el dende root

su - administrador

Editamos o ficheiro crontab do usuario administrador. Non hai en /var/spool/cron/crontabs ningún ficheiro crontab para o administrador así que o comando vai crear un ficheiro novo automaticamente usando o comando nano:

administrador@dserver00:~$ crontab -e

Na tarefa programada introducir:

# m h  dom mon dow   command
  * *   *   *   *    echo "$LOGNAME, $HOME " `date`>>ficheiro.txt

Notar que ao ficheiro non se lle puxo a ruta. A ruta que tomará por defecto é o home do usuario, pois esa tarefa execútase no contorno do usuario administrador. Sería equivalente a escribir $HOME/ficheiro.txt.

En /var/spool/cron/crontabs/administrador foi onde se gardou o contido da tarefa programada do usuario administrador. Podemos vela usando o usuario root:

root@dserver00:/home/administrador# ls /var/spool/cron/crontabs/ -l
total 4
-rw------- 1 administrador crontab 1153 Mai  9 00:59 administrador

Pasados uns minutos:

administrador@dserver00:~$ cat ficheiro.txt 
administrador, /home/administrador  Ven Mai 9 01:00:01 CEST 2014
administrador, /home/administrador  Ven Mai 9 01:01:01 CEST 2014
administrador, /home/administrador  Ven Mai 9 01:02:01 CEST 2014
administrador, /home/administrador  Ven Mai 9 01:03:01 CEST 2014
 
administrador@dserver00:~$ date
Ven Mai  9 01:04:09 CEST 2014

Notar como o comando date executado na tarefa programada pon o día en galego. Imos configurar un idioma diferente.

Configurar a variable de entorno na tarefa programada.

administrador@dserver00:~$ crontab -e

Engadir: LANG=gl_ES.UTF-8 (revisar o comando locale).

LANG=es_ES.UTF-8

# m h  dom mon dow   command
  * *   *   *   *    echo "$LOGNAME, $HOME " `date`>>ficheiro.txt

Pasados uns minutos, observar a última liña.

administrador@dserver00:~$ cat ficheiro.txt 
administrador, /home/administrador  Ven Mai 9 01:00:01 CEST 2014
administrador, /home/administrador  Ven Mai 9 01:01:01 CEST 2014
administrador, /home/administrador  Ven Mai 9 01:02:01 CEST 2014
administrador, /home/administrador  Ven Mai 9 01:03:01 CEST 2014
administrador, /home/administrador  Ven Mai 9 01:04:01 CEST 2014
administrador, /home/administrador  vie may 9 01:05:01 CEST 2014

A segunda tarefa programada: script

Trátase de facer o mesmo que no caso anterior, pero que o comando a executar sexa un script:

nano diahora.sh

Editar o seu contido:

#!/bin/bash
echo "$LOGNAME, $HOME " `date`>>ficheiro2.txt

Editar o crontab de administrador e modificar o seu contido:

crontab -e

Editar contido:

LANG=es_ES.UTF-8

# m h  dom mon dow   command
 * *   *   *   *    sh diahora.sh # Segunda tarefa

Pasados uns minutos:

administrador@dserver00:~$ cat ficheiro2.txt 
administrador, /home/administrador  vie may 9 01:16:01 CEST 2014
administrador, /home/administrador  vie may 9 01:17:01 CEST 2014

Terceira tarefa programada

Quérese recibir un correo cada minuto coa mesma información anterior e ademais co contido de /root.

Crear un script:

nano diahora_mail.sh

Contido:

#!/bin/bash
echo "$LOGNAME, $HOME " `date`
ls /root

Observar que as saídas dos comandos non se redireccionan a ningures. Ademais o usuario administrador non ten permisos para ver o contido de /root.

Editar o crontab de administrador e modificar o seu contido:

crontab -e

Editar contido:

LANG=gl_ES.UTF-8

# m h  dom mon dow   command
 * *   *   *   *    sh diahora_mail.sh # Terceira tarefa

Pasado un minuto, consultamos o mail do usuario administrador co comando mail:

administrador@dserver00:~$ mail
Mail version 8.1.2 01/15/2001.  Type ? for help.
"/var/mail/administrador": 1 message 1 new
>N  1 root@derver00.ies  Fri May 09 01:21   23/1059  Cron <administrador@dserver
& 1  
Message 1:
From administrador@derver00.iescalquera.local Fri May 09 01:21:02 2014
Envelope-to: administrador@derver00.iescalquera.local
Delivery-date: Fri, 09 May 2014 01:21:02 +0200
From: root@derver00.iescalquera.local (Cron Daemon)
To: administrador@derver00.iescalquera.local
Subject: Cron <administrador@dserver00> sh diahora_mail.sh
Content-Type: text/plain; charset=UTF-8
X-Cron-Env: <LANG=es_ES.UTF-8>
X-Cron-Env: <SHELL=/bin/sh>
X-Cron-Env: <HOME=/home/administrador>
X-Cron-Env: <PATH=/usr/bin:/bin>
X-Cron-Env: <LOGNAME=administrador>
Date: Fri, 09 May 2014 01:21:02 +0200

administrador, /home/administrador  vie may 9 01:21:01 CEST 2014
ls: no se puede abrir el directorio /root: Permiso denegado

&q

Observar como amosa a saída dos dous comandos:
- echo, saída correcta
- ls /root: saída con erros, porque o usuario non pode acceder a /root.

Editar tarefas programadas doutros usuarios

Só o pode facer o administrador do sistema (root ou pertencentes a sudoers).

root@dserver00:~# crontab -u sol -e
no crontab for sol - using an empty one
crontab: installing new crontab
root@dserver00:~# ls /var/spool/cron/crontabs/ -l
total 8
-rw------- 1 administrador crontab 1145 Mai  9 01:26 administrador
-rw------- 1 sol           crontab 1153 Mai  9 01:27 sol

Borrar tarefas programadas de usuarios

root@dserver00:~# crontab -u sol -r
root@dserver00:~# 
root@dserver00:~# ls /var/spool/cron/crontabs/ -l
total 4
-rw------- 1 administrador crontab 1145 Mai  9 01:26 administrador

Tarefas programadas de sistema

Estas poden ser creadas cun editor calquera, modificando o ficheiro /etc/crontab ou creando un ficheiro crontab no directorio /etc/cron.d/. Isto último é o aconsellable. Lembrar que hai que especificar o usuario.

Se se desexa que se execute un script, este debe residir nun sitio accesible para o usuario que o executa.

Exemplo de entradas en /etc/crontab ou /etc/cron.d/tarefa

nano /etc/cron.d/tarefa

O contido

# m  h  dom mon dow user            command
  *  *   *   *   *   administrador  echo ola>>ficheiro4.txt
  30 23  *   *   *   root           /usr/local/sbin/backup.sh
  @reboot  	     root           ntpdate es.pool.ntp.org

-- Antonio de Andrés Lema e Carlos Carrión Álvarez